भारतात मेंदी पावडर कशी तयार होते याबद्दलची माहिती खालीलप्रमाणे:
भारतात,विशेषतः राजस्थान, गुजरात आणि हरियाणासारख्या राज्यांमध्ये मेंदीची
मोठ्या प्रमाणावर लागवड केली जाते.
मेंदी हे एक झुडूपवर्गीय पीक आहे. याला उष्ण आणि कोरडे हवामान मानवते. मेंदीची लागवड बियांपासून किंवा कलमांद्वारे केली जाते. मातीची चांगली मशागत करून त्यात सेंद्रिय खत मिसळून मेंदीची रोपे लावली जातात. रोपे लावल्यानंतर नियमित पाणी आणि खते दिली जातात. मेंदीची कापणी साधारणपणे सप्टेंबर-ऑक्टोबर महिन्यात केली जाते. कुशल कामगार मेंदीची पाने काळजीपूर्वक कापतात. कापणीनंतर, पाने १८-२० तास उघडी ठेवली जातात आणि नंतर ढीग करून त्यांची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी त्यांना काही काळ तसेच ठेवले जाते.
भारतामधील मेंदी तिच्या नैसर्गिक रंगासाठी आणि गुणवत्तेसाठी जगभरात ओळखली जाते.
१. लागवड आणि कापणी:
मेंदी हे एक झुडूपवर्गीय पीक आहे. याला उष्ण आणि कोरडे हवामान मानवते. मेंदीची लागवड बियांपासून किंवा कलमांद्वारे केली जाते. मातीची चांगली मशागत करून त्यात सेंद्रिय खत मिसळून मेंदीची रोपे लावली जातात. रोपे लावल्यानंतर नियमित पाणी आणि खते दिली जातात. मेंदीची कापणी साधारणपणे सप्टेंबर-ऑक्टोबर महिन्यात केली जाते. कुशल कामगार मेंदीची पाने काळजीपूर्वक कापतात. कापणीनंतर, पाने १८-२० तास उघडी ठेवली जातात आणि नंतर ढीग करून त्यांची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी त्यांना काही काळ तसेच ठेवले जाते.
२. पाने सुकवणे:
कापणी केलेल्या मेंदीच्या पानांना सावलीत किंवा कमी सूर्यप्रकाशात सुकवले जाते. त्यांना थेट कडक उन्हात सुकवल्यास त्यांचा रंग आणि गुणवत्ता कमी होऊ शकते. पाने पूर्णपणे कोरडी होईपर्यंत पसरवून ठेवली जातात, जेणेकरून त्यातील ओलावा पूर्णपणे निघून जाईल. पाने पूर्णपणे सुकल्यावर ती कुरकुरीत होतात.३. पाने वेगळी करणे
सुकलेली पाने झाडाच्या फांद्यांपासून वेगळी केली जातात. हे काम हाताने किंवा लाकडी दांड्यांनी मारून केले जाते. ही प्रक्रिया स्वच्छ आणि सपाट जागेवर केली जाते, जेणेकरून माती किंवा इतर कचरा पानांमध्ये मिसळणार नाही.४. पावडर तयार करणे (दळणे):
फांद्यांपासून वेगळी केलेली सुकी मेंदीची पाने मोठ्या ग्राइंडर किंवा मिक्सरमध्ये टाकून त्यांची बारीक पावडर केली जाते. ही पावडर शक्य तितकी बारीक असावी लागते. अनेकवेळा, उत्तम प्रतीची पावडर मिळवण्यासाठी ही प्रक्रिया अनेक वेळा करावी लागते. मोठ्या उद्योगांमध्ये यासाठी विशेष प्रकारचे मशीन वापरेल जाते.५. चाळणे (गाळणे):
अश्या रीतीने हि तयार झालेली मेंदी पावडर अतिशय बारीक चाळणीने किंवा मलमलच्या कापडाने चाळली जाते. यामुळे पावडरमधील मोठे कण, फांद्यांचे तुकडे किंवा इतर अशुद्धी वेगळ्या होतात आणि आपल्याला एकसमान, मऊ (soft)आणि उत्कृष्ट प्रतीची मेंदीपावडर मिळते. ही प्रक्रिया मेंदीची शुद्धता आणि गुणवत्ता सुनिश्चित करते.
६. पॅकिंग आणि विक्री:
चाळलेली मेंदी पावडर नंतर वजनानुसार पॅक केली जाते. ही पावडर सामान्यतः हवाबंद प्लास्टिकच्या पिशव्यांमध्ये किंवा कंटेनरमध्ये पॅक केली जाते, जेणेकरून तिचा रंग आणि ताजेपणा टिकून राहील. त्यानंतर ही पावडर बाजारपेठेत विक्रीसाठी पाठवली जाते.अशा प्रकारे,शेतातून तोडलेल्या मेंदीच्या पानांपासून ते आपल्या हातात आणि केसांवर लावण्यासाठी तयार होणारी बारीक पावडर, या संपूर्ण प्रक्रियेत अनेक टप्पे असतात, जे तिच्या गुणवत्तेसाठी महत्त्वाचे असतात.भारतामधील मेंदी तिच्या नैसर्गिक रंगासाठी आणि गुणवत्तेसाठी जगभरात ओळखली जाते.
Comments
Post a Comment