Skip to main content

   

मेंदी आर्ट

मेंदी कलेचा इतिहास (History of Mehndi Art) :

मेंदी ज्याला मेहेंदी / 'हिना' (Henna) देखील म्हणतात.

मेंदी हि एक प्राचीन कला आहे, जी अनेक वर्षांपासून विविध संस्कृतींमध्ये रुजलेली आहे. हातावर मेंदी काढण्याची परंपरा केवळ एक नुसती परंपरा नसून किंवा , विविध सणसमारंभ आणि सांस्कृतिक उत्सवांचा एक अविभाज्य भाग आहे. मेंदी हा स्त्रियांचा अत्यंत जिव्हळ्याचा , आवडीचा विषय आहे .


Mehndi art

मेंदी आर्ट


उगम आणि प्राचीन काळातील मेंदीचे महत्व

  • आफ्रिका आणि मध्यपूर्व: मेंदी कलेचा उगम इजिप्त आणि मध्यपूर्वेमध्ये झाला असे मानले जाते. राणी क्लियोपात्रा देखील सौंदर्यासाठी मेंदीचा वापर करत असे असे म्हटले जाते

  • दक्षिण आशिया (भारत): भारतात मेंदी हातावर काढण्याला कधी सुरवात झाली याबद्दल निश्चित माहिती नाही, परंतु असे मानले जाते की ,१२ व्या शतकात मुघल साम्राज्या नंतर भारतात मेंदी कला अधिक लोकप्रिय झाली. मात्र, काही इतिहासकारांच्या मते, भारतात मेंदी वापर प्राचीन काळापासून, अगदी वेदकालीन संस्कृतीच्या काळापासून होत आला आहे.

  • इतर प्रदेश:ध्य आशिया, आफ्रिकेतील काही भाग आणि अगदी युरोपमध्येही मेंदीचा वापर असावा असे अभ्यासकांचे मत आहे.


ऐतिहासिक वापर आणि महत्त्व:

  • सजावट आणि सौंदर्य: सुरुवातीला मेंदी उपयोग केवळ सजावट म्हणून केला जात असे. हातांवर, पायांवर आणि मेंदीने विविध नक्षीकाम केले जात असे.

  • धार्मिक आणि आध्यात्मिक: अनेक संस्कृतींमध्ये मेंदीला धार्मिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व आहे. भारतात हिंदू धर्मात लग्न, दिवाळी, करवा चौथ आणि ईद यांसारख्या सणांमध्ये मेंदी काढणे शुभ मानले जाते.


  • औषधी गुणधर्म: मेंदी केवळ सौंदर्यासाठीच नव्हे, तर तिच्या औषधी गुणधर्मांसाठी देखील वापरली जात असे. शरीराला थंडावा देणे, डोकेदुखी कमी करणे आणि त्वचेच्या काही समस्यांवर उपचार करण्यासाठी मेंदीचा उपयोग केला जात असे.



आधुनिक काळात मेंदी आर्ट :

आजही मेंदीची लोकप्रियता कायम आहे. किंबहुना ती जास्त वाढली आहे .

मात्र भारतात आणि जगभरात मेंदी केवळ सण आणि समारंभापुरती मर्यादित राहिलेली नाही, तर ती एक फॅशन स्टेटमेंट बनली आहे. पारंपरिक डिझाईन्सव्यतिरिक्त, आधुनिक, फ्यूजन आणि अरेबिक डिझाईन्सही खूप लोकप्रिय झाले आहेत. टॅटूच्या या प्रकारात तात्पुरते डिझाईन्स काढण्यासाठीही मेंदीचा वापर केला जातो.

थोडक्यात, मेंदी कलेचा इतिहास हा संस्कृती, परंपरा आणि सौंदर्याचा एक सुंदर संगम आहे, जो हजारो वर्षांपासून स्त्रियांच्या जीवनाचा एक अविभाज्य भाग बनला आहे.

 

 

 

Comments

Popular posts from this blog

Mehndi Event मेंदी समारंभ - एक आनंदोत्सव

                                                                  मेंदी - भारतीय संस्कृतीचा अविभाज्य भाग भारतीय संस्कृतीत, विशेषतः लग्न समारंभात,साखरपुडा , आता तर प्रत्येक समारंभाला मेंदीला खूप महत्त्वाचे स्थान आहे. मेंदी केवळ एक कला प्रकार नसून, मेंदी शुभ मानली जाते आणि आनंद, प्रेम व सौभाग्याचे प्रतीक म्हणून पाहिले जाते. लग्नघरात मेंदीचा कार्यक्रम हा एक अविस्मरणीय सोहळा असतो, जिथे वधूच्या हातावर आणि पायांवर नक्षीदार काढली जाते. तसेच  वधू वरांकडील   स्त्रियांच्या मुलींच्या अगदी लहानापासून मोठ्या वयापर्यंतच्या   स्त्रियांच्या मुलींच्या हातावर मेंदी काढली जाते . ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व मेंदीचा इतिहास खूप जुना आहे. वैदिक काळापासून मेंदी चा वापर सौंदर्यप्रसाधन म्हणून केला जात होता असे मानले जाते. धार्मिक आणि सांस्कृतिक दृष्ट्या, मेंदी ला एक पवित्र वनस्पती मानले जाते. अनेक परंपरांनुसार, मेंदी ...

How is henna powder prepared? मेंदी पावडर  कशी बनवली जाते ?

              भारतात मेंदी पावडर कशी तयार होते याबद्दलची माहिती खालीलप्रमाणे: भारतात,विशेषतः राजस्थान, गुजरात आणि हरियाणासारख्या राज्यांमध्ये मेंदीची  मोठ्या प्रमाणावर लागवड केली जाते. १. लागवड आणि कापणी: मेंदी हे एक झुडूपवर्गीय पीक आहे. याला उष्ण आणि कोरडे हवामान मानवते. मेंदीची लागवड बियांपासून किंवा कलमांद्वारे केली जाते. मातीची चांगली मशागत करून त्यात सेंद्रिय खत मिसळून मेंदीची रोपे लावली जातात. रोपे लावल्यानंतर नियमित पाणी आणि खते दिली जातात. मेंदीची कापणी साधारणपणे सप्टेंबर-ऑक्टोबर महिन्यात केली जाते. कुशल कामगार मेंदीची पाने काळजीपूर्वक कापतात. कापणीनंतर, पाने १८-२० तास उघडी ठेवली जातात आणि नंतर ढीग करून त्यांची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी त्यांना काही काळ तसेच ठेवले जाते. २. पाने सुकवणे: कापणी केलेल्या मेंदीच्या पानांना सावलीत किंवा कमी सूर्यप्रकाशात सुकवले जाते. त्यांना थेट कडक उन्हात सुकवल्यास त्यांचा रंग आणि गुणवत्ता कमी होऊ शकते. पाने पूर्णपणे कोरडी होईपर्यंत पसरवून ठेवली जातात, जेणेकरून त्यातील ओलावा पूर्णपणे निघून जाईल. पाने पूर्णपणे सु...

Main Mehndi Designs मेहंदी डिझाईन्सचे काही प्रमुख नमुने

मेंदीमधील सर्वात सामान्य आणि सुंदर नमुने !! फुले आणि पाने (Floral and Leaf Motifs) : यामध्ये विविध प्रकारची फुले (कमळ, गुलाब, सूर्यफूल) आणि पाने (आंब्याची पाने) यांचा समावेश असतो. वेली (Vines/Creepers):   नाजूक आणि सुंदर वेली हातावर किंवा पायावर काढल्या जातात, ज्यामुळे एक मनमोहक लुक मिळतो मंडाला (Mandala):   यामध्ये हातावर मेंदी काढताना ,तळहाताच्या मध्यभागी एक वर्तुळाकार डिझाईन किंवा नक्षी काढली जाते,जी हळूहळू बाहेरच्या दिशेने मोठी होत जाते. हे डिझाईन खूप आकर्षक दिसते. कळस / कैरी (Paisley/Kairi): कळस किंवा कैरी हि डिझाईन मेंदी काढताना वापरली जातेच .  आंब्याच्या आकारासारखी दिसणारी कोयरी हा प्रकार भारतीय मेंदी मध्ये खूप प्रसिद्ध आहे. जाळी (Net/Jaali):   मेंदी काढताना अगदी बारीक डिझाईन काढायची असल्यास ,हातावर किंवा बोटांवर काढलेली जाळीदार डिझाईन खूप सुंदर आणि खूप कलाकुसरीची असते. अतिशय चिकाटीने हे डिझाईन काढले जाते . मोर (Peacock):  मोराची नक्षी हि मेंदी मध्ये विशेषतः भारतीय मेंदी डिझाईन मध्ये प्रसिद्ध आहे . सर्वांनाच हि डिझाईन ...